Airbus mı? Boeing mi?

Yine en çok karşılaştığım sorulardan birisi bu. ¨Abi Airbus mı daha güvenli? Boeing mi?¨
Bu yazının 'gazını kaçırmak' uğruna ilk baştan belirteyim. Hangisinin daha güvenli olduğuna dair yazının sonunda bir fikriniz ne yazık ki olamayacak. Çünkü böyle bir kıstas yapılamaz uçaklar arasında...

Öncelikle şunu belirtmem lazım. Sadece Airbus ya da Boeing değil hiçbir yolcu uçağı arasında güvenlik açısından fark yoktur. Bunu sağlayan tabii ki uçak imalatçıları değil dünyadaki sivil havacılık otoriteleridir!



NEDEN UÇAKLAR GÜVENLİDİR?
Bir uçak imalatçısı, yeni uçak tipi üretmek istediğinde öncelikle tasarımını yapar. Bu tasarım, döküman olarak ülkesinin bağlı bulunduğu ulusal ve uluslararası sivil havacılık birimlerine iletilir. Yani daha bir vidası bile üretilmeden uzun bir süreç işlemeye başlar. Bu noktalardan gelen geri bildirimler ve düzeltmeler yapılıp onay alındıktan sonra, uçak üreticisi ilk prototip uçağı üretmeye başlar. Her aşama havacılık otoritelerinin onayından geçer.

Genellikle uçak üreticileri birden fazla prototip üretirler. Bu prototiplerden bir tanesi normal ve anormal durumlarda uçağın başına gelebilecek stresleri test etmek için yıkıcı testlere maruz kalır.


ZORLU TESTLER
Diğer prototipler ise öncelikle yer testleri yapılır. Burada uçağın sistemleri test edilir. Tüm yer testleri başarıyla tamamlandıktan sonra, uçak üreticileri tarafından özel onay alınmış test pilotları tarafından uçuş testleri gerçekleştirilir. Dünya sivil havacılığı tarafından ¨Airworthiness¨ Uçuş Belgesi alabilmek için gerekli tüm zorlu testler yapılır.

Yukarıdaki testler devam ederken bir yandan da uçak üreticisi, ¨airworthiness¨ belgesini alabilmek için en önemli maddelerden birisi olan bakım programını geliştirilir.

Örneğin TAI tarafından geliştirilen eğitim uçağı Hürkuş, halen bu sertifikasyon sürecinden geçiriliyor. Diyebilirsiniz ki, Hürkuş askeri bir uçak olacak. TAI önce uçağın sivil modelini yapacak. Amaç gelecekteki sivil projelere bir alt yapı oluşturmak.

HER AŞAMADA ONAY
Bir uçak üreticisi, prototip uçaklarla gerçekleştirdiği yer ve uçuş testlerini tamamlayıp, bakım programını da sonuçlandırdıktan sonra tekrar ulusal ve uluslararası sivil havacılık birimlerine onay için başvurur. Bu bilgiler ışığında prototip, gerekli şartları sağlıyor ise onaylanır ve uçak üreticisi bu uçağı üretmeye yetkilendirilir.

Bu prototiplerle uçaklardaki tüm olası arızalar önceden öngörülemez. Örneğin daha 2011 yılında kullanıma sunulan Boeing 787 uçakları uzun süre, ¨batarya¨ sorunu nedeniyle haftalarca uçamadı, ardından Boeing bu soruna bir çözüm üreterek uçakların tekrar uçmasını sağladı.

Bu süreçte yayınlanan yayınlar ¨Airworthiness Directives" (AD) olarak adlandırılır ve bunlar uygulanması zorunlu uygulamalardır. 11 Eylül sonrasında tüm kokpit kapılarının kurşun geçirmez yapılması da yine AD ile uygulanmıştır.

UÇAKLAR HİZMET ÖMÜRLERİ BOYUNCA TAKİP EDİLİR
Son olarak Service Bulletins ile bazen bakım masraflarını düşürmeye yönelik bazen de performans arttırıcı bültenler yayınlanır. Bu bültenler zorunlu değildir. Havayollarının tercihine bırakılmıştır.

Herhangi bir zaman aralığında, aynı anda 260.000 yolcunun havada olduğu istatistiği veriliyor. Bu da yaklaşık 20.000 uçuş demektir. Havadaki 20.000 uçağın da aynı şekilde, aynı derecede güvenli olmasının en büyük nedeni yukarıdaki sıkı kontrollerdir. Eğer bir uçağın geçerli bir ¨airworthiness¨ uçuşa elverişlilik belgesi var ise, modeli ya da markası ne olursa olsun her uçak aynı derecede güvenlidir. Yani başka bir deyişle uçağın pervaneli olması, yeni olması, küçük ya da büyük olması hiç bir fark yaratmaz.

BOEING Mİ, AIRBUS MI?
Bu kısım beni bile sıktı yazarken, umarım yazıdan sıkılıp kapatmamış ve buraya kadar gelmişsinizdir.Gelelim asıl konumuza... Airbus mı? Boeing mi?

İkisi arasında çok farklı felsefe farkı var. Boeing, son karar kaptanındır diyerek bazı kontrolleri pilotların kontrolüne bırakır. Airbus ise pilotların iş yükünü azaltmak ve sistemleri daha kolay takip edebilmeleri için bir çok sistemin bilgisayarlar tarafından kontrol edilmesini sağlar.

Boeing'de de bir çok sistem otomatik iken Airbus'ta da pilotlar tarafından müdahale edilmesi gereken sistemler mevcuttur. Buradaki fark, ufak nüanslardır...

Hatta bu Airbus - Boeing kapışması bazen pilotlar arasında o kadar ciddi boyutlara gelebiliyor ki, Boeingçiler ¨En son ne zaman gerçek bir uçakta uçtun?¨ diye Airbus'çılara takılırlar.


BENCE...
4 yıl Boeing 737'de, 2 yıldır da Airbus 330'da uçuyorum. Bugüne kadar gördüğüm, deneyimlediğim kadarıyla manual uçmanın tadını Boeing'de çok daha fazla yaşayabiliyorsunuz. Ama Airbus'ta uçmak özellikle de uzun uçuş yapmak Boeing'e oranla çok daha rahat.

Aslında tam bir karşılaştırma yaptığım söylenemez. Bahsettiğim 2 uçak farklı segmentler. Otomobillerden örnek vermek gerekirse biri binek araba iken diğerini jip olarak değerlendirebilirsiniz. Burada örnek vermek istediğim segment olarak tamamen farklı uçaklar olmasıdır. A330 tamamen uzun uçuşlar için dizayn edilmişken, B737 ise en fazla 5-6 saatlik uçuşlar yapmakta.

SİZ NE DÜŞÜNÜYORSUNUZ?
Sadece uçucular tarafından yolcular tarafından da değerlendirmek gerek. Bazen yorumlar duyuyorum. ¨Airbus'ın koltuk aralığı, Boeing'e göre daha geniş¨ ya da tam tersi gibi. Uçaklar sipariş verilirken, uçak üreticilerine nasıl bir kabin istediğini A'dan Z'ye uçağı teslim alacak havayolu bildirir. Dört duvar ev teslim etmek gibidir uçak teslimi.

Uçak üretilir. Daha sonra havayolunun isteklerine göre kabin dizayn edilir. Koltuk aralıkları, koltuk tipi gibi herşey havayolu tarafından belirlenir. Aynı tipte uçağa 189 yolcu alabilirken isterseniz 156 yolcu konfigürasyonlu kabin tasarlamanız da mümkün oluyor. Her yolcu önünde interaktif ekranlar sayesinde yolcuların film vb multimedyalara ulaşabilmesi ya da uçuşta internet kullanımı tamamen yine havayolu tercihinde.

Çok büyük fark olmasa da Airbus'ın, yolcu konforu konusunda Boeing'e göre bir adım önde olduğunu düşünüyorum. Tabii bu tamamen kişisel bir yorum olup sadece beni bağlayacaktır :) )

Sonuç olarak, sadece Airbus ile Boeing arasında değil tüm yolcu uçaklarının güvenliğinin belli bir standartta olduğu ve uçarken hepsinde gönül rahatlığıyla uçabileceğinizi unutmayın.

Keyifli uçuşlar...