Yolcu ve Hakları

Aslına bakarsanız yolcu haklar şirketten şirkete ufak ayrıntı ya da ciddi farklılıklar gösterebilir. Ama ben elimden geldiğince hepsinden bahsetmeye çalışıcam... Yolcunun sorumlulukları ve taşıyıcının sorumlulukları nelerdir.

2005'te AB yasalarından ülkemize entegre edilmiş bir tüzük var. Bu tüzük, Türk Sivil Havacılığındaki yolcu taşıma kurallarını düzenliyor.

Yolcuyu en çok etkileyen konu olan, gecikmeler konusu ile ilgili biraz bilgi vereyim. Eğer gecikme 3 saati aşıyor ise, havayolu sizlerin ihtiyaçlarınızı gidermekle yükümlü. Yani yeme, içme ve hatta iletişim için telefon ve faks gibi hizmetler de sunması gerekiyor. Gecikme 5 saati aştığı durumlarda şirket sizlere bilet ücretini geri ödüyor. Ayrıca uçuşunuzun iptali ve ertesi gün uçmanız söz konusu olursa, sizleri bir otelde konaklatmak ve otele gidiş geliş için ulaşım aracı sağlamak da havayolunun sorumluluğunda.

Diyelim ki, uçuşa geldiniz ve uçuş gerçekleşecek olmasına rağmen sizin uçamayacağınız söyleniyorsa haklarınız nelerdir? Bu neden olur? Genelde uçuşlar için uçak kapasitesinin belli oranlarda üstünde bilet satılır. Bunlar istatistikler ile hesaplanır ve o uçuşta istatistiksel olarak ortaya çıkan, parasını ödeyip gelmeyen yolcu sayısı kadar ekstra bilet satılır. Tabii tüm yolcuların uçuşa gelmesi durumunda bazı yolcuların uçuştan feragat etmesi gerekir. Bu durumda, şirket uçmayacak yolculara bazı jestler, bazı kolaylıklar gösterir. Bilet parasının geri iadesi vs gibi. Eğer böyle birisi çıkmaz ise, şirket uçamayacak yolcuları kendisi belirlemek zorunda kalır. Bu durumda yolcunun bir sonraki ilk uçakla gideceği noktaya ulaştırılması sağlanır. Bu arada şirket, yolcuya bir miktar tazminat ve bekleme süresinde de 3 saati geçtiği takdirde yeme - içme gibi ihtiyaçlarını gidermekle yükümlüdür.

Peki bagaj konusu? Bagajlarınız kaybolursa şirket kaybınız için size belli bir miktar tazminat ödemek zorunda. Ama tabii bagajınız kaybolursa, bagajımda altın taşıyordum diyerek, durumdan fırsat çıkarmanız pek mümkün görünmüyor. Ayrıca, kayıp bagajınızdan dolayı dolaylı olarak karşılaşacağınız herhangi bir zararı da şirket karşılamıyor. Eğer kaybolan bagajınız el çantası ise 400$ ya da muadili bir para birimi, kayıtlı bagaj için ise kilosu başına 20$ ya da muadili bir para biriminde ödemeyi yapmayı kabul etmiş durumda taşıyıcı firma. Ayrıca çantanızda olduğunu ispat ettiğiniz herhangi birşeyin ücretini, taşıyıcının sorumluluk üst sınırını aşmayacak şekilde şirket sizlere ödüyor.

Fakat bu iptal ve gecikmelerde genelde havayolları kötü hava şartlarını bahane ederler. Çünkü şirket tüm önlemleri almasına rağmen elinde olmayan nedenlerden uçuşu gerçekleştiremezse, herhangi bir tazminat ödemesi gerekmez. Bu elinde olmayan nedenlerin arasında en çok kullanılanı kötü hava şartları. Bunun dışında değişken politik durumlar, güvenlik önlemleri, grev, havalimanı sorunları gibi maddeler de bulunmakta. Başıma geldiği için biliyorum. Hava koşullarından dolayı bir uçuş iptal edilmişti. Fakat benim de bir havacı olduğumu ve hava raporunu görmek istediğimi söylediğimde bana bunun yasak olduğunu söylemişlerdi. Tabii böyle bir yasak olabilir fakat buradaki asıl olay, şirketin hava durumunu bahane ederek mi yoksa başka bir nedenden geciken uçuşu mu iptal etmişlerdi. İşte bu konunun üstü kapalı kaldı ne yazık ki...

Peki yolcuların sorumlulukları hiç yok mu? Tabii ki var... Öncelikle yeterli zaman önce havalimanına gelmeleri ve check-in yaptırmaları gerekiyor. Son 20 dakikada gelip check-in yaptırmak isteyen birçok insan kapıların kapandığını ve uçuşa alınmayacağı cevabıyla karşılaşıyor.

Check-in yaptırmakta yetmiyor aslında. Eğer uçağın kalkış saatinde uçakta olmazsanız, uçağın kargosundaki bagajınız bulunup indirildiği anda uçak kapıları kapatıp sizi almadan uçuşa başlayabilir. Ki bu olay da hiç azınsanmayacak ölçüde gerçekleşir.

Uçakta sigara içmeye çalışmak, uçakta huzursuzluk çıkarmak da büyük bir sorun. Eğer uyarıldığınız halde aynı davranışı sergilemeye devam ederseniz, kaptan en yakın meydana inip sizleri güvenlik görevlilerine teslim edebilir. Bununla da kalmaz, o uçağın oraya inmesinden kaynaklanan tüm zararı karşılamanız istenir. Tabii tatlı dille değil hukuk çerçevesinde :)

Bir başka konu da, uçağa bindikten sonra uçmaktan vazgeçmek. Eğer böyle birşey yapmak isterseniz, size tavsiyem yapmayın : ) Çünkü siz indikten sonra tüm uçakta ciddi bir arama yapılır. Diğer yolcular uçaktan indirilmez ama uçaktaki tüm bagajlar sahipleri tarafından kucağına alınması istenir, sizin oturduğunuz koltuk ve çevresi boşaltılır ve herhangi sahipsiz bir nesnenin olup olmadığı araştırılır. Eğer uçağa binmeden önce check-in'de bagajınızı teslim ettiyseniz, bu arada kargo kompartmanında o araştırılır. Uçak gecikmeli olarak kalkış yapar ve ineceği yere de gecikmeli iner. Tabii bu sırada siz de polis nezaretinde, uçak inene kadar beklersiniz. Uçağın indiği haberi ulaştığında polisler sizleri salıverirler.

Yukarıda yazılanlara uyarsanız bence her zaman keyifli uçuşlar gerçekleştirirsiniz.

Kazasız ve güzel uçuşlara...